راز دل: شرحی بر منظومه ی گلشن راز سروده ی نجم الدین شیخ محمود شبستری

جذابیت عشق به محبوب حقیقی، سیر و سلوک را آسان جلوه داده و انسان با خیال آسوده در این راه گام می‏ نهد؛ ولی دیری نمی‏ پاید که این دریای خروشان با صدها موج آتشین، آهنگ سوختن هستی او را می‏ کند. این‏جا است که دست نیاز به‏ سوی راهنمایان طریق گشوده و برای ادامه راه از آنان استمداد می‏ کند. عارفان برجسته این نیاز طالبان معرفت را احساس کرده و کتاب‏ ها و مقالات متعددی در پاسخ‏گویی به این‏گونه پرسش‏ های معنوی- علمی و عملی- سالکان، با نظم و نثر به رشته تحریر درآورده‏ اند.

پرسش‏ هایی که توسط «امیر حسینی هروی» از عرفای قرن هفتم و هشتم هجری به‏ نظم کشیده شده و پایه و اساس سرودن مثنوی بی‏ نظیر و شورانگیز «گلشن راز» سروده «سعدالدین/ نجم‏ الدین محمود شبستری» از عارفان قرن هشتم شده، نقطه اوج این گفت‏ و گوهای توحیدی معنوی است و به‏ همین لحاظ، پس از نگارش نزد خواص مقبولیت تام یافته و مورد توجه آنان قرار گرفته است، به‏ حدی که افزون‏ بر 20 شرح بر آن نوشته شده است.

و «راز دل» تقریر بیانات علامه طباطبایی در جلسات اخلاقی- عرفانی است، که نویسنده سالیان دراز در این جلسات شرکت جسته و از آن فیض برده‏ اند. نخست ابیات «گلشن راز» توسط نگارنده خوانده می‏ شد و آن‏گاه علامه طباطبایی (رحمه‏ الله) پیرامون ابیات خوانده شده، بیاناتی ایراد می‏ کردند و نویسنده، عین بیانات علامه را به کتابت در می‏ آورند و در تحریر مجدد، در مواردی که حضرت علامه بیانی نداشتند، یا بیان ایشان نیاز به توضیح داشت، توضیحاتی را افزوده‏ اند.

امتیاز این شرح در شخصیت منحصر به‏ فرد علامه طباطبایی (رحمه ‏الله) است که بر تطبیق بیانات عرفانی بر کتاب و سنت اصرار می‏ ورزیدند. بدین‏ سان این شرح، تطبیق عرفان نظری و عملی بر بیانات قرآن و حدیث است که دو استاد برجسته، یعنی علامه طباطبایی و شاگرد ممتاز ایشان، نگارنده شرح، عهده‏ دار آن شده‏ اند.

افزون‏ بر این، ایجاز این شرح در عین گویایی و نیز به‏ صورت گفتاری بودن آن، که در عین‏ حال با رعایت زبان نگارش تدوین شده است و خواننده را به فضای جلسات اخلاقی، عرفانی علامه طباطبایی (رحمه‏ الله) می‏ برد، بر حسن آن افزوده است.