این کتاب در ابتدا به دسته بندی مکاتب و نظریات اخلاقی پرداخته و براساس آن، بخش های دیگر را سامان داده است. بخش های سه گانه این کتاب شرح و توضیح مکاتب غیرواقع گرا، واقع گرای طبیعی، و مکاتب واقع گرای مابعدالطبیعی است. با توجه به موضوع هر بخش ، هر فصل از کتاب به تاریخچه پیدایش یک مکتب اخلاقی، اصول و مبانی آن و توضیح مفاهیم کلیدی آن مکتب، اشاره می کند، و در نهایت با نمایش مختصات کلی، آن مکتب را به آوردگاه بررسی و نقد فرامی خواند و ابعاد، نقاط قوت و ضعف آن را بیان می دارد.
از این جمله می توان به بررسی و نقد مکاتبی چون: احساس گرایی، توصیه گرایی، جامعه گرایی، قراردادگرایی، لذت گرایی، سودگرایی و … اشاره کرد. در پایان نیز در فصلی مشروح، نظریه اخلاقی اسلام را، با اشاره به جایگاه عقل، تجربه و وحی در حکم اخلاقی، معیار ارزش گذاری افعال اخلاقی، نقش اختیار و انتخاب آگاهانه در ارزش اخلاقی و بیان اصالت روح و مراتب طولی و عرضی آن، نقش نیت در تکامل نفس و نیز توضیحاتی درباره انتزاعی دانستن مفاهیم اخلاقی و اخباری دانستن حقیقت جمله اخلاقی، شرح می دهد. در بخش نتیجه گیری هم عناصر اصلی نظریه اخلاقی اسلام، معنای قرب به منزله کمال نهایی انسان، و ویژگی های نظام اخلاقی اسلام بیان می شود.
