آفرینش و انسان

این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۴۴ ه.ش . با عنوان «مقدمه ای بر فلسفه ی اصول اسلامی » منتشر شد. این کتاب مجموعه ی دروس هفتگی استاد جعفری است که برای دانشجویان ایراد شده است . استاد، در این سلسله دروس مباحثی را پیرامون ایدئولوژی اسلامی مطرح کرده است که گزیده ای از آن را در این مجموعه فراهم آورد. کتاب در پنج گفتار تدوین یافته است :
در گفتار اوّل که پیرامون «آفرینش از دیدگاه ادیان » است موضوعات زیر مطرح شده است :
آغاز خلقت ، حدوث جهان و محدودیت آن ، نظری به تاریخ آفرینش و دیدگاه دانشمندان پیرامون آن ، عمر کره ی زمین از دیدگاه سفر پیدایش (تورات ) و عهد جدید (انجیل یوحنا)، نقد و بررسی محتویات تورات و انجیل در زمینه آفرینش عالم ، شروع آفرینش از نظر اسلام ، حرکت زمین ، توسعه تدریجی فضاء، وجود جانداران در کرات دیگر، سرانجام جهان طبیعت ، مقایسه محتویات قرآن و عهدین در زمینه ی آفرینش .
در گفتار دوم که «جانداران روی زمین » مورد بررسی قرار گرفته شامل موضوعات زیر است :
دوران مختلف زمین شناسی ، آیات مربوط به ظهور جانداران بر روی زمین ، آفرینش انسان از نظر قرآن ، اشرف مخلوقات بودن انسان ، دیدگاه دانشمندان اسلامی و غرب در مورد خلقت و نظریه ی تحول انواع ، پیدایش انسان از نظر قرآن ، رابطه ی شیطان با انسان ، ماده خلقت آدم و چگونگی جریان طبیعی خلقت .
در گفتار سوم مربوط به هدفداری آفرینش است که در آن موضوعات زیر مورد بررسی قرار گرفته است :
هدفداری آفرینش ، هماهنگی جهان و رابطه ی آن با هدفداری خلقت از دیدگاه آیات قرآنی ، هدف آفرینش مجموعه ی جهان هستی و آفرینش نوع انسانی از دیدگاه آیات قرآنی .
ازنظراستاد هدف آفرینش انسان از نظر اسلام عبارت است از «رسیدن به کمال ممکن به واسطه ی شناخت حقیقی موجود برترین و نیایش و گرایش به مقام شامخ او» (ص ۱۴۴).
در گفتار چهارم موضوع «انسان و عامل محرک تاریخ » مطرح شده است . استاد در ابتدا از طبیعت انسان سخن می گوید تا اصول و پدیده های ثابت انسان را مشخص کند. طبیعت انسانی از نظر اسلام با توجه به آیات مورد بررسی قرار گرفته است . استاد معتقد است که «تمایل انسان از حالت اعتدال به پستی تا بی نهایت یا به خوبی تا بی نهایت فقط ناشی از کیفیت بهره برداری از غرایز و نیروی نظارت و تسلط «من » می باشد». استاد با بیان این اصل که علاقه ی انسان به من اساسی ترین عامل محرک زندگانی فردی و اجتماعی انسان است ، بر این نکته تأکید می ورزد که تمامی شئون انسانی را با این عامل نمی توان تفسیر کرد. سپس استاد نظریه های مختلف پیرامون فلسفه ی تاریخ را بیان می کند و به نقد آنها می پردازد. و سرانجام نقش اساسی را در حرکت تاریخ به انسان می دهد.
در آخرین گفتار کتاب نیز طرحی پیرامون «اسلام و روابط اجتماعی » ارائه شده است . در این فصل از رابطه های چهارگانه طبیعی ، مصنوعی ، قراردادی و الهی انسان سخن به میان آمده است . رابطه ی الهی نیز به رابطه انسان و جهان طبیعت ، رابطه انسانها با یکدیگر، رابطه ی انسانها با خدا تقسیم شده است .