علوم انسانی و ماهیت تمدن سازی آن

نویسنده معتقد است، علوم انسانی در جوامع پیشرفته و توسعه یافته، از جایگاه تمدن سازی و اعتبار «سرمایه ای» برخوردار است و برنامه ریزی های اجتماعی و سیاستگذاری برای دستیابی به سرمایه های مورد نیاز زندگی اجتماعی در عصر مدرن براساس سرمایه گذاری روی علوم انسانی بنیان گذاشته می شوند. این در حالی است که در جوامع کمتر توسعه یافته و یا جوامعی که در تلاش برای دستیابی به توسعه و پیشرفت هستند، علوم انسانی، غالبا به مثابه دانش هایی انتزاعی و ذهنی توصیف می شوند که با مجموعه ای از کلیات، مفاهیم، معناها، مضامین و موضوعات غیرملموس و مقدارناپذیر سروکار دارند.

به باور نویسنده، در چنین کشورهایی، سیاستگذاری در عرصه علوم انسانی به جای ارزش «سرمایه ای»، اعتبار «هزینه ای» دارد و در نتیجه ارزش و اعتباری که برای دانش ها و معرفت های علمی نظیر علوم طبیعی، فناوری و مهندسی قائل می شوند، از دانش های انسانی دریغ می شود.

وی می نویسد: به مثابه یک رویکرد متعارف تاریخی و فرهنگی، چنین طرز تفکری، کم و بیش، و در ادوار مختلف بر نظام سیاستگذاری و دستگاه شناختی علوم انسانی جامعه ما جریان داشته است و به رغم اینکه در دهه اخیر، علوم انسانی در ایران از نشاط قابل ملاحظه ای برخوردار شده، همچنان آسیب پذیر و آسیب مند جلوه می کند. بنابراین و با وجود چنین آسیب هایی، و فراوانی کمبودها و خلأ های موجود در نظام سیاستگذاری و مدیریت آموزش و پژوهش حوزه علوم انسانی و نیز باورمندی به این رویکرد و تفکر که دانش های انسانی از اعتبار سرمایه ای و ماهیت تمدن سازی برخوردارند. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پژوهش و بازیابی بنیان های نظری، مطالعه و آسیب شناسی ساختارهای مدیریتی و جهت گیری های کلان و جدید علمی در حوزه علوم انسانی را به عنوان جزئی از سیاست های برنامه ای و تحقیقاتی خود قرار داده است.

کتاب «علوم انسانی و ماهیت تمدن سازی آن» که به اهتمام علی خورسندی طاسکوه و جمعی از نویسندگان برجسته علوم انسانی و اجتماعی کشور تقریر یافته است، در شمار مباحثی از این دست است که در صدد برآمده تا با بازنمایی و تحلیل نقش و اعتبار تمدن سازی علوم انسانی در جامعه، گامی هر چند کوچک و در حد وسع خویش برای به آفرینی فرآورده های فرهنگی و بهسازی تمدن نوین ایرانی بردارد.