نظریه های جهانی شدن و دین (مطالعه ای انتقادی)

«نظریه های جهانی شدن و دین» کتابی است از «دکتر حسین کچویان» که به قرائت انتقادی نظریات جهانی شدن از منظر تئوری پردازان آن و جایگاه دین در این نظریه پردازی ها می پردازد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و عضو هئیت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با مطالعهٔ انتقادی نظریات متفکرانی چون الوین تافلر، دیوید هاروی، فردریک جیمسون، امانوئل کاستلز، آنتونی گیدنز، فرانسیس فوکویاما، رابرتسون و بیر معتقد است که در این نظریات دین به عنوان مانع تصویر شده است و تلاش می شود که به حاشیه رانده شود.

او نظام ارزشی این متفکران را دنیاگرایانه می خواند و بر این باور است که آن ها با اصل گرفتن تجدد از عهدهٔ فهم وعده های جهانی ادیان و درک اندیشه و توان جنبش های دینی و چرایی آن ها برنمی آیند.

نگاه متفاوت و انتقادی «دکتر حسین کچویان» به «نظریه پردازی در علوم اجتماعی سکولار» قطعا رهیافت جالبی برای علوم انسانی است. حسین کچویان در کتاب «نظریه های جهانی شدن و دین» به مطالعه ای انتقادی دربارهٔ نقش دین و کارکرد آن در تئوری های جهانی شدن پرداخته است.

در نخستین فصل کتاب نویسنده به خوانش آرا و اندیشه های «الوین تافلر» در این رابطه می پردازد. در فصل دوم کچویان نظریه های جهانی شدن نسبت به دین را به دو دستهٔ جناح چپ تجدد و جناح راست تجدد تقسیم می کند.

در خوانش نظریه های چپ، کچویان به بررسی اندیشهٔ دیوید هاروی، فردریک جیمسون و امانوئل کاستلز پرداخته است. کچویان رویکرد مارکسیست ها به دین را تداوم رویکرد مارکس ارزیابی کرده که در آن به دین جنبه ای حاشیه ای داده شده است.

کچویان درباره این کتاب و موضوعش می گوید:
در اینکه جهانی شدن یک نظریه نیست و چندین نظریه است بحثی نیست. اما آیا وجه مشترکی میان این همه نظریه وجود ندارد که همه آن ها را تحت عنوان «نظریه جهانی شدن» جمع می کند؟ منظور من از نظریه جهانی شدن یک نظریه خاص نبوده و غرض نظریات راجع به این حوزه می باشد.
به نظر می رسد این نکته که تمامی رسانه های جهان از جمله هالیوود و تمامی خبرگزاری های معتبر جهان به صورت هماهنگ و کاملاً جهت دار مشغول فعالیت هستند امری مشهود و غیرقابل انکار است و این که این ها همگی با یک هدف مشترک و یک رهبری مشترک فعالیت می کنند واضح است.
متاسفانه تمامی نظریاتی که راجع به جهانی شدن به توصیف و تبیین پرداخته اند مهم ترین نکته ای را که مورد بحث قرار داده اند بحث همگونی فرهنگ ها و یکپارچگی حوزه های فرهنگی می باشد. شما کتابی را پیدا نخواهید کرد که راجع به جهانی شدن بحث کرده باشد و به این نکته نپرداخته باشد. لذا عده ای می گویند حتماً یک چیزی بوده است که این همه بحث در مورد آن صورت گرفته و گرنه بحث ها بی جهت و بدون دلیل نبوده است.