طرح «الهیات تمدنی» در تفکر دینی معاصر، بر پایه «فرهنگ دین» و «آموزه های وحیانی اسلام» مستلزم تفسیر درست از معنی و جایگاه «الهیات» می باشد. در تحلیل برگزیده از «صورت بندی الهیات»، «دانش الهیات» کل خطابات و متون دین را در سه سطح «ارزش های اخلاقی»، «اعتقادات ایمانی»، «احکام تکلیفی»، در مقیاس فردی و اجتماعی توصیف می کند و اعم از کلام، فقه، اخلاق می باشد. الهیات عام، کل شبکه معرفت دینی را در سطح و مقیاس خرد و کلان در بر میگیرد، که از قدرت تعامل با فرهنگ و محیط اجتماعی خود برخوردار بوده و با درک درست از تکامل جامعه، می تواند «فرهنگ علمی بشر» را با « شبکه معرفت دینی» هماهنگ کرده و دچار «قبض و بسط تئوریک» در جهت مناسبات سکولار و مادی نگردد.
دانش الهیات در صورتی که روشمند و مستند و همراه با حجیّت باشد، مانع حقیقی اعوجاج و مغشوش شدن فهم دین از طریق «روش های تأویلی» و «هرمنوتیکی» و «پدیدار شناختی» می گردد. سطح تفقه دینی حاصل شده در کلام و الهیات موجود، به دلیل عدم تکامل مبانی و روش آن و نیز عدم تکامل در موضوع و سطح خطابات آن، کفایت و قدرت حل مسئله های تمدنی و اجتماعی را ندارد. از این رو بایستی الهیات از «وضعیت انتزاعی» و «فردی» ارتقاء یافته و به یک «الهیات تمدنی» و الهیات ناظر بر شدن و تکامل تحول یابد.
